Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) phát hiện hai biến chủng BA.4 và BA.5 có khả năng kháng vaccine cao hơn 4 lần so với các chủng Omicron trước đó.
Nghiên cứu do các chuyên gia tại CDC thực hiện, được công bố trên tạp chí Nature ngày 13/7. Các nhà khoa học thử nghiệm mẫu virus trên kháng thể của người đã được tiêm chủng. Họ phát hiện BA.4, BA.5 có khả năng làm giảm hiệu quả miễn dịch từ vaccine vượt trội hơn so với các biến chủng trước đây.
Để có phân tích rõ nhất, các nhà nghiên cứu thu thập mẫu máu từ những người đã tiêm ba liều vaccine mRNA ngừa Covid-19. Họ cũng lấy mẫu từ người có miễn dịch lai (tiêm vaccine và nhiễm bệnh tự nhiên).
Sau đó, chuyên gia phát triển các phiên bản "giả dạng virus" khác nhau (pseudovirus), mang đặc điểm của từng biến chủng phụ Omicron. Họ phát hiện BA.2.12.1 có khả năng chống miễn dịch từ liều tăng cường cao hơn 1,8 lần so với BA.2. Trong khi đó, BA.4 và BA.5 kháng vaccine hiệu quả hơn 4,2 lần.
Dù vậy, các loại vaccine mRNA vẫn an toàn và hiệu quả ở giai đoạn dịch bệnh mới. Các nhà nghiên cứu lưu ý tác dụng bảo vệ của vaccine không chỉ nằm ở kháng thể. Tiêm chủng còn giúp cơ thể sản sinh tế bào T và B bền vững, ngăn ngừa bệnh chuyển nặng và tử vong. Ngoài ra, dữ liệu sơ bộ cho thấy miễn dịch từ nhiễm bệnh tự nhiên hiệu quả khoảng 97% trước biến chủng phụ của Omicron.
Các y tá tại Bệnh viện Brooklyn ở New York, Mỹ, tháng 1/2022. Ảnh: NY Times
Theo các tác giả của nghiên cứu, khi Omicron tiếp tục lây nhiễm sẽ phát triển thành nhiều biến chủng phụ dễ lây truyền và né tránh kháng thể hiệu quả hơn. Họ lưu ý các nước cần cảnh giác theo dõi những phiên bản virus đang lây lan, bởi chúng sẽ xuất hiện một cách ngẫu nhiên và bất ngờ.
Hiện chưa rõ BA.4 và BA.5 có phát triển từ phiên bản Omicron ban đầu hay không. Các chuyên gia phỏng đoán chúng tiến hóa từ biến chủng BA.2 từng chiếm ưu thế trước đây.
Hai biến chủng được phát hiện tại Nam Phi hồi tháng 4, đã nhanh chóng lây lan trên toàn cầu vì sở hữu các đột biến khiến virus dễ dàng bám vào tế bào người.
BA.4 và BA.5 ảnh hưởng khác nhau ở từng quốc gia, phụ thuộc vào tỷ lệ tiêm phòng, các biến chủng đang lưu hành và cơ cấu dân số, xã hội (ví dụ tuổi tác, các biện pháp an toàn phòng dịch).
BA.5 đã xuất hiện ở Bồ Đào Nha, Đức, Anh, Đan Mạch, Pháp, Áo, Bỉ, Hong Kong, Australia, Canada, Israel, Na Uy, Thụy Sĩ, Thái Lan, Singapore, Việt Nam...
Các chuyên gia nhận định BA.5 có tốc độ lây lan nhanh hơn so với phiên bản Omicron trước đây. Tuy nhiên, biến chủng dường như ít gây triệu chứng nguy hiểm. Nguyên nhân là do virus lây lan hiệu quả ở đường hô hấp trên (mũi và họng) hơn là phổi, ít gây ra các ca tử vong so với giai đoạn trước của đại dịch.
Các nước có số ca nhiễm và nhập viện tăng, song số trường hợp tử vong không nhiều. Trong giai đoạn mới của đại dịch, chính phủ chủ yếu tập trung và tiêm chủng, kêu gọi người dân tự ý thức phòng dịch thay vì siết chặt các biện pháp kiểm soát virus như trước đây.
